GSEB Solutions for Class 10 Social Science

જવાબ :

ભારતમાં ૨૦૦૧થી ૨૦૧૧ના એક દાયકામાં વૃદ્ધોની સંખ્યા માં ૨.૭૫ કરોડનો વધારો થયો છે. ૨૦૧૧માં એક અંદાજ મુજબ ભારતના વૃદ્ધ મહિલાઓની સંખ્યા ૫.૨૮કરોડની હતી જ્યારે વૃદ્ધ પુરુષોની સંખ્યા ૫.૧૧ કરોડની હતી.

જવાબ :

ભારતમાં આરોગ્ય સેવાઓ, તબીબી સારવારની સુવિધાઓ, ઔષધીય સગવડો, વગેરેના કારણોસર ભારતમાં વ્યક્તિના સરેરાશ આયુષ્યમા ૪.૩ વર્ષનો વધારો થયો છે. ૨૦૦૧ થી ૨૦૦૫ દરમિયાન પ્રજાનું સરેરાશ આયુષ્ય ૬૩.૨ વર્ષનું હતું. તે ૨૦૧૫માં વધીને ૬૭.૫ વર્ષનું થયું છે.

જવાબ :

બંધારણીય જોગવાઈ અનુસાર ૧૪ વર્ષથી ઓછી વયના બાળકને કોઈ કારખાનામાં કે કોઈ પણ કામ ધંધામાં નોકરીએ રાખી શકાશે નહીં. તથા આના ભંગ બદલ નોકરીદાતા સામે કાનૂની રાહે પગલાં ભરીને સજા કરાવી શકાય છે.

જવાબ :

બાળ શ્રમિકોમાં સંગઠન નો અભાવ હોય છે અને તેઓ સંગઠિત થઈ શકતા નથી. માલિકો સામે અવાજ ઉઠાવી શકાવા તેઓ અસમર્થ હોય છે. તેઓ વિરોધ કરવાને માટે પણ અસમર્થ હોય છે. વધુમાં તેમને ખબર ન પડે તેવી રીતે વિવિધ પ્રકારે તેમનું શોષણ કરી શકાય છે. માટે તેમનું વધુ શોષણ થાય છે.

જવાબ :

જે સ્લમ કે ગરીબોના ઝૂંપડપટ્ટી વાળો વિસ્તાર હોય છે તેમાં વસતા કુટુંબના માં-બાપો બાળકોને ભણવાની ઉંમરે કુટુંબના સભ્યોની જરૂરીયાતોની પૂર્તિ કરવા માટેનું સાધન સમજી કામ કરવા મજબૂર કરે છે. અથવા નાના બાળકોને ભગવાને કામ કરવા માટે વધુ બે હાથ મોકલ્યા તેવું માને છે અને પૈસા કમાવવા મોકલવા માટે પ્રોત્સાહિત અને મજબૂર કરે છે. આમ પરિવારોમાં બાળકોને શરૂઆતથીજ કામ પ્રત્યેના લગાવ સાથેનો ઉછેર કરાયો છે.

જવાબ :

આપણા સમાજમાં કેટલાક બાળકો નાની ઉંમરમાં રમતગમત, મનોરંજન, આરામ, બાળપણ, માતા-પિતાની  હુંફ, અને પ્રેમ, સાર સંભાળ, અને શિક્ષણથી દૂર રહી જતા હોય છે. આ બાળકોમાંથી  કેટલાક બાળકો માનસિક રીતે હતાશ બની જાય છે અને ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓ તરફ વળી જાય છે.

જવાબ :

ભારતમાં બાળમજૂરોની સંખ્યા અને સ્થિતિ દયાજનક છે. વધુમાં કેટલાક ક્ષેત્રોમાં બાળમજૂરોની જરૂરિયાતો તેમને અપરાધી બનાવે છે. બાળમજૂરી મજબૂરીવશ કરવી પડતી હોય છે. તેના કારણો નીચે મુજબ છે.

• કુટુંબની ગરીબી, માતા-પિતાની નિરક્ષરતા, કુટુંબનુ મોટું કદ, વગેરેથી બાળમજૂરી ઊભી થાય છે.
• કૌટુંબિક જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા કુટુંબની આવકમાં બાળમજૂરીથી વધારો થાય તેવા પ્રયત્નોના કારણે...
• કુટુંબના પુખ્ત સભ્યોની બેરોજગારી, અનાથ  કે નિરાધાર બાળકોથી..
• ઘરેથી ભાગીને શહેરમાં વસતા બાળકો આશ્રયના અભાવે પોતાનું જીવન ટકાવવા અને આજીવિકા મેળવવા માટે...
• બાળકોને તેમના સગા સંબંધીઓ દ્વારા કે આશ્રય આપનારાઓ તરફથી અપાતા આશ્રયના બદલામાં દબાણપૂર્વક બાળમજૂરીની ફરજ પાડવામાં આવે છે.

જવાબ :

જાહેર વિતરણ પ્રણાલીને રાજ્ય સરકારો આ અગ્રીમ કુટુંબોની યાદી અદ્યતન કરવા અને સુધારવા માટે આવી નામોની યાદી કુટુંબની મહિલાના નામે, ગ્રામ પંચાયત, ગ્રામ સભામાં, ઇ-ગ્રામ કે વ્યાજબી ભાવની દુકાનોકે મામલતદારની કચેરી અથવા પુરવઠા વિભાગની વેબસાઇટ પર જાહેરમાં પ્રદર્શિત કરશે. વગેરે  સરકારના પ્રયાસો ગણી શકાય છે.

જવાબ :

જાહેર વિતરણ પ્રણાલી અને ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત વિતરણ વ્યવસ્થા બનાવવા માટે સરકારે યોગ્ય સુધારણા કરી છે. આ માટે સરકારે બાયોમેટ્રિક ઓળખ, એપીક કાર્ડ, બારકોડેડ રેશનકાર્ડ, અન્ન કુપન, તથા વેબકેમેરાથી ઇમેજ  લેવાનાં, વગેરે જરૂરી અને આવકારદાયક પગલાં ભર્યા છે.

જવાબ :

માં અન્નપૂર્ણા યોજનાની અન્વયે શહેર ગ્રામ્ય વિસ્તારના જરૂરિયા મંદ મધ્યમ વર્ગના ગરીબ કુટુંબોને વ્યાજબી ભાવથી અનાજ પૂરું પાડવામાં આવે છે. આ યોજના પ્રમાણે રાજ્યના અંત્યોદય પરિવારોને પ્રતિમાસ ૩૫ કિ.ગ્રા. અનાજ મફત આપવામાં આવે છે. તથા સમગ્ર ગુજરાતમાંથી આશરે ૩.૬૪ કરોડ જરૂરીયાતમંદ નાગરિકોને રાહત દરે અનાજ આપવાની કલ્યાણકારી યોજના રાજ્ય સરકારે અમલી કરી છે.

જવાબ :

ભારતમાં કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા તા. ૫ જુલાઈ ૨૦૧૩ના રોજ આ કાયદો અમલી બન્યો છે. આ કાયદાથી સરકારે અનાજની સુરક્ષા માટે હાથ લંબાવ્યા છે. સમાજના દરેક વ્યક્તિઓને બધાજ સમયે સક્રિય અને સ્વસ્થ જીવન માટે પૂરતા પોષણક્ષમ આહારની ઉપલબ્ધિ થાય તેવા પ્રયાસ હાથ ધર્યા છે.

જવાબ :

કેન્દ્ર સરકારે ૨૦૦૯ની સાલમાં બાળકોને મફત અને ફરજિયાત શિક્ષણના અધિકારનો કાયદો અમલમાં મૂક્યો છે. તથા આ કાયદા મુજબ ગુજરાત સરકારે તા. ૧૮ ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૨ના રોજ બાળકોને મફત અને ફરજિયાત શિક્ષણના હક્કના નિયમો ૨૦૧૨ જાહેર કર્યા છે.

જવાબ :

બાળકો ખૂબજ સંવેદનશીલ હોય છે. બાળકો ઉપર જાણી જોઈને કે  દુર્ઘટના સ્વરૂપે શારીરિક ઈજા પહોંચાડવી, શારીરિક શિક્ષા કે ધમકીઓ આપી કડવા વેણ કે અપશબ્દોથી તેનું જાહેરમાં અપમાન કે માનહાની કરવી, જાતીય સતામણી કરવી, યોનશોષણ કરવું, અસહ્ય હદે  મારમારપીટ કરવી, વગેરે જેવી વિવિધ પ્રકારે શારીરિક કે માનસિક અથવા બંને પ્રકારની હિંસા એ બાળ અત્યાચારો કહેવાય છે. બાળકોને ઉપરોક્ત તમામ પ્રકારની પરિસ્થિતિઓમાંથી બચાવવા માટે આપણી ફરજ બને છે કે આપણે નીચે મુજબની કામગીરી બજાવીએ.

1. જ્યારે આપણે  બાળકના વર્તન વ્યવહારથી કે શારીરિક ઈજા  થવાના ચિન્હોથી માહિતગાર થઈએ ત્યારેજ તેની સમયસર અને યોગ્ય તબીબી સારવાર કરાવવામાં સહાયતા કરવી.
2. સામાન્ય રીતે શોષિત પીડિત બાળક ભય, ધમકી, શરમ-સંકોચના કારણે કે સામાજિક પ્રતિષ્ઠા ભગં થવાના ડરે ઘટનાનાની જાણ માતા પિતાને કરતાં સંકોચ કે ખચકાટ અનુભવીને માહિતી છુપાવે છે. તથા શોષણ સહન કર્યા કરે છે. આવા સમયે આપણે કે માતા-પિતાએ બાળકનો વિશ્વાસ સંપાદન કરીને સત્ય હકીકતોના આધારે સામાજિક ડરને ગણકાર્યા વગર જવાબદાર પરિબળોને સજા મળે તે માટે સત્વરે કાનૂની રાહે પગલાં ભરવા જોઇએ.
3. આવા શોષણ કે અત્યાચારોનો ભોગ બનેલ બાળકો પ્રત્યે સમાજ અને મિત્રો દ્વારા ઘૃણા  કે તિરસ્કાર ન કરતાં તેમને હુંફ,  પ્રેમ , અને સંવેદના, પ્રગટ કરીને ઘટનાની સ્વકૃતિ સાથે સહાનુભૂતિ પ્રગટ કરવી જોઇએ. વગેરે કરી શકાય છે.

જવાબ :

આપણા સમાજમાં સૌથી  અસુરક્ષિત વર્ગમાં બાળકોનું સ્થાન છે. કોઈપણ રાષ્ટ્રના વિકાસનો આધાર તેના બાળકોને સુરક્ષિતતા તેના શિક્ષણ, સંસ્કાર, અને તેના વિકાસ માટે, પૂરી પાડવામાં આવેલી વિકાસની તકો પર નિર્ભર કરે છે. જે બાળક રક્ષિત, શિક્ષિત,  અને સંસ્કારોથી દીક્ષિત હશે તો તે સારો નાગરિક પુરવાર થઈ શકે. તથા તે કુટુંબ, સમાજ અને રાષ્ટ્રના, વિકાસમાં યથાશક્તિ યોગદાન આપી શકે. કોઈ પણ રાષ્ટ્ર માટે આવા બાળકો નાગરિક તરીકે આશીર્વાદરૂપ બની શકે છે.

જવાબ :

સામાન્ય રીતે લોકો સમાજમાં સામાજિક પરિસ્થિતિઓ મુજબ કોઈપણ વ્યક્તિ માનવ હક્કો અને અધિકારો વગર પોતાનો સર્વોત્તમ વિકાસ કરી શકતો નથી. માનવ અધિકારો એ નાગરિકનું અનિવાર્ય લક્ષણ છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર  ( યુ.એન. ) એ તેના માનવ હક્કોના ઘોષણાપત્રમાં  ( ચાર્ટર ઓફ રાઈટ્સ ) તમામ વ્યક્તિઓને કોઇપણ જાતના ભેદભાવ વગર કેટલાક સામાન્ય અધિકારો આપ્યા છે. તે પ્રમાણે વિશ્વના તમામ રાષ્ટ્રોએ પોતાના નાગરિકોને તેમના અધિકારો સરળતા અને સુગમતાથી પ્રાપ્ત થાય તેવા ઉપાયો કરવાનું જણાવ્યું છે.

જવાબ :

સમગ્ર ભારતમાં સાક્ષરતાનું પ્રમાણ નીચું છે. લોકોના રોજીંદા વ્યવહારમાં સામાન્ય રીતે જરૂરી એવા નીતિ નિયમોની જાણકારીનો અભાવ હોય છે. માટે લોકોમાં કાયદાઓનું સામાન્ય જ્ઞાન સમજણ અને જાણકારી ઘણી ઓછી જોવા મળે છે. લોકોને કાયદાની જાણકારી ન હોય અને તેનાથી કાયદાનું ઉલ્લંઘન થાય તો તેને સજા કે દંડમાં માફી મળતી નથી. માટે દરેક નાગરીકોને કાયદાના જ્ઞાન અને સમજણની માહિતી આપવી જરૂરી બને છે.

જવાબ :

સમાજની રચના માળખામાં અને વિવિધ સામાજિક સંસ્થાઓમાં આવતા બદલાવને સામાજિક પરિવર્તન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જે નીચે મુજબ છે.

• પશ્વિમીકરણ, વૈશ્વિકીકરણ અને શહેરીકરણના કારણોસર સામાજિક સંબંધોમાં, કુટુંબ વ્યવસ્થામાં, લગ્ન વ્યવસ્થામાં, સંસ્કૃતિમાં, લોકોની જીવનશૈલી, સાહિત્ય કલા, સંગીત અને નૃત્યના ક્ષેત્રમાં, આમૂલ સાંસ્કૃતિક પરિવર્તનો આવ્યા છે. પરિણામે લોકો એકબીજાની સંસ્કૃતિથી માહિતગાર બન્યા.
• ભૌતિક ચીજો, ભોગવિલાસના સાધનો, આધુનિક ઉપકરણોનો ઉપયોગ, તથા રોજિંદા જીવનમાં વપરાતા વિવિધ સાધન સુવિધાઓ છેક ગ્રામીણ સમાજ સુધી પહોંચ્યા છે.
• લોકોના ઘરો, તેની બાંધણીમાં તથા બાંધકામની અદ્યતન શૈલીઓમાં પરિવર્તનો આવ્યા છે. સમાજમાં ભૌતિક પરિવર્તનો થકી લોકોના જીવન ધોરણ સુધાર્યા છે. જીવનશૈલીમાં પાશ્વાત્ય સંસ્કૃતિની છાંટ દેખાવા કે અનુભવવા લાગી છે. તથા તેની સાથે સમાજની રચના અને કાર્યોમાં પણ પરિવર્તનો આવ્યા તેને સામાજિક પરિવર્તન કહી શકાય.

જવાબ :

માહિતી અધિકારના કાયદાના ઉપયોગ અંગે વિશેષ જાણકારી અને માર્ગદર્શન મેળવવા દેશની સૌપ્રથમ હેલ્પલાઇન નંબર ૯૯૨૪૦૮૫૦૦૦પરથી કામકાજના દિવસો દરમિયાન જાણી શકાય છે. વધુમાં આ ધારા અન્વયે નાગરિક અધિકાર પત્ર પ્રકાશિત થયું છે. જેના દ્વારા જે તે કચેરીમાં કામના નિકાલની પહેલેથી સમયમર્યાદા નક્કી કરી દેવામાં આવે છે. પરિણામે આપણી અરજી સબંધી પરિસ્થિતિ જાણી શકાય છે. વધુમાં ગુજરાત સરકારે "કોમન સર્વિસ પોર્ટલ" સેવા શરૂ કરી છે, તે દ્વારા નાગરિક ૨૮ જેટલી સેવાઓ માટે ઓનલાઇન અરજી કરી શકે છે. વધુમાં દસ્તાવેજોની ચકાસણી, પેમેન્ટ, જેવી સુવિધા અને અરજીની સ્થિતી ૨૪×૭  દિવસમાં જાણી શકે છે. સરકારનું આ ભ્રષ્ટાચારને જાકારો આપવાનો એક ક્રાંતિકારી કદમ ગણી શકાય.

જવાબ :

કોઇપણ અધિકારી જાણીજોઈને વ્યાજબી કારણો વગર નાગરીકોને માહિતી આપવાનો ઇનકાર કરે, બદઈરાદાથી માહિતી છુપાવે, જાણીબૂઝીને અધુરી કે ખોટી માહિતી આપે, તથા ગેરમાર્ગે દોરતી માહિતી આપે, કે માહિતીનો નાશ કરે, તેવા કિસ્સા પ્રમાણે જે તે બદલ જેટલા દિવસ વિલંબ થયો હોય તેટલા દિવસ પ્રમાણે નિયત રકમ પ્રમાણે જે તે દોષિત માહિતી અધિકારીને દંડ થાય છે.

જવાબ :

કોઈપણ નાગરિકે માંગેલી માહિતીનો વિભાગ ૩૦ દિવસમાં માહિતીનો નિકાલ ન કરે કે માહિતી આપવાનો ઇનકાર કરે તો નારાજ થયેલા પક્ષકાર કે નાગરિક જાહેર માહિતી અધિકારી ( PIO ) ને કમ મળ્યાના ૩૦ દિવસમાં પ્રથમ અપીલ કરી શકે છે. આ માટે કોઈપણ પક્ષકારે કોઈ પ્રકારની ફી ચૂકવવી પડતી નથી. જો પ્રથમ આપીલમાં નિર્ધારિત સમય મર્યાદામાં નિર્ણયની જાણ ન થાય કે માહિતીના ઇનકારથી નારાજ થયેલ નાગરિક ૯૦ દિવસમાં રાજ્યના મુખ્ય માહિતી અધિકારીને અપીલ કરી શકે છે.

જવાબ :

સમાજમાં પશ્વિમીકરણ, વૈશ્વિકીકરણ, અને શહેરીકરણ વગેરે કારણોથી અંદરોઅંદરના સામાજિક સંબંધોના આદાન-પ્રદાન, કુટુંબ વ્યવસ્થા ગોઠવવામાં, લગ્ન વ્યવસ્થાઓમાં, જુદી જુદી સંસ્કૃતિની એકબીજા વચ્ચે ના આદાન-પ્રદાનથી, સાહિત્યથી, કલા - સંગીતના માધ્યમ દ્વારા અને નૃત્યના ક્ષેત્રના માધ્યમોથી લોકો એકબીજાની  સંસ્કૃતિથી પરિચિત થયા છે.

જવાબ :

સમાજની રચના જે પ્રકારના માળખાથી થઇ છે તેમાં અને વિવિધ સામાજિક સંસ્થાઓમાં આવતા બદલાવને સામાજિક પરિવર્તન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચારના આચરણના વિવિધ પ્રકારો છે. જેમાં મુખ્યત્વે રોકડ લેવડ-દેવડના સ્વરૂપમાં વધુ જોવા મળે છે. તે ઉપરાંત ભેટ-સોગાદો, કિંમતી આભૂષણ અથવા અન્ય ચીજ-વસ્તુઓના સ્વરૂપમાં પણ લેવાય છે. ઘણીવાર પક્ષપાતી વલણના રૂપમાં, વિદેશ પ્રવાસ સ્વરૂપે, નિર્ણયમાં લાગવગ કરીને કે વિધાર્થીઓની તરફેણ કરીને ભ્રષ્ટાચાર આચરવામાં આવતો હોય છે.

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર એ વૈશ્વિક દૂષણ છે. વિશ્વબેંકની વ્યાખ્યા પ્રમાણે ભ્રષ્ટાચાર એટલે સાર્વજનિક હોદ્દા કે પદનો વ્યક્તિગત લાભ લેવા માટે ઉપયોગ કરવો તેને કહેવાય છે. ભ્રષ્ટાચાર પદ અને સત્તાના દુરુપયોગથી જન્મે છે. ભારતીય સમાજમાં કેટલાક જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રમાં વ્યાપક સ્વરૂપે ભ્રષ્ટાચાર જોવા મળે છે. ભ્રષ્ટાચાર કરનાર અને આપનાર બન્ને કાયદાની જોગવાઇ મુજબ કાનૂની રાહે ગુનેગાર બને છે. તથા તેમનો આ ગુનો સજાપાત્ર ગુનો છે.

જવાબ :

આપણા સમાજમાં લાંચ-રૂશ્વત, ભ્રષ્ટાચાર, કરચોરી, સંગ્રહખોરી, ભેળસેળ, જમીનના દબાણો, એટલે કે જમીનનો બિન અધિકૃત કબજો કરવો, વગેરે પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓ વાઈટ કોલર અપરાધ ગણાય છે.

જવાબ :

સમાજમાં કેટલીક અપરાધ વાળી પ્રવૃત્તિઓ કે અસામાજિક અથવા પ્રતિબંધિત પ્રવૃત્તિઓ આપણને જોવા મળતી હોય છે. જેવી કે ખૂન, ચોરી, અપહરણ, લૂંટ- ફાટ, છેતરપિંડી, બળાત્કાર, સ્ત્રી - બાળાઓનો અનૈતિક વેપાર, છળકપટ, અને સાઇબર ક્રાઇમ વગેરે પ્રવૃત્તિઓ બ્લ્યુકોલર  અપરાધ કહેવાય છે.

જવાબ :

સમાજમાં કાયદાથી બનાવેલા નિયમોને આધીન ના હોય તેવી વ્યક્તિ કે પ્રતિબંધિત પ્રવૃત્તિ અને વર્તણૂકને અસામાજિક પ્રવૃત્તિ તરીકે ગણવામાં આવે છે.

જવાબ :

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા ( યુ.એન. ) દરેક વર્ષે ૧ ઓક્ટોબરના દિવસે "વિશ્વ વૃદ્ધ દિન" તરીકે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઉજવવામાં આવે છે.

જવાબ :

ગુજરાતના વૃદ્ધોની સંખ્યા ૩૫ લાખથી વધુ છે. વૃદ્ધોની વધતી વસ્તી અને તેમના સરેરાશ આયુષ્યમાં વધારો થવાથી સામાજિક અને શારીરિક સમસ્યાઓ ઊભી થઈ રહી છે. યુવાનોમાં પશ્ચિમી સંસ્કૃતિનું અનુકરણ, વિભક્ત કુટુંબમાં રહેવાની ઘેલછાએ સંતાનો વૃદ્ધ માતા-પિતા તરફની નૈતિક ફરજો, મૂલ્યો અને આપણી સંસ્કૃતિ, સંસ્કારો વિસરી ગયા છે. વૃદ્ધ માતા-પિતાને આર્થિક મદદ, સંવેદના, સંતાનોના લાગણી શુન્ય વર્તનો, વગેરે કારણોસર મજબૂર બનીને ઘરડાઘરો ( વૃદ્ધાશ્રમો ) માં રહેવાની ફરજ પડતી હોય છે.

જવાબ :

વૃદ્ધોની સમસ્યાઓ પ્રત્યે લોકોનું ધ્યાન ખેંચવા માટે સંયુક્ત રાષ્ટ્રોએ (UN) ૧૯૯૯ના વર્ષને આંતરરાષ્ટ્રીય વૃદ્ધ  વર્ષ  તરીકે ઘોષિત કરેલ છે.

જવાબ :

સામાન્ય રીતે શોષણ પીડિત બાળક ભય, ધમકી  કે શરમ, અને સંકોચને કારણે અથવા સામાજિક પ્રતિષ્ઠા ભાંગવાની બીકે માતા-પિતાથી આવી ઘટનાઓ છુપાવે છે અને પોતાના ઉપર થતા અત્યાચારો અને શોષણ મૂંગા મોઢે સહન કરે છે.

જવાબ :

બાળકો પરના અત્યાચારો અને શોષણ તેના સગા સંબંધીઓ, સ્વજનો, નિકટના મિત્રો, તેમના પડોશીઓ, નજીકની પરિચિત વ્યક્તિઓ, કે તેમના માતા-પિતા દ્વારા થતા હોય છે. જે આપણને ટી.વી. ન્યૂઝ ચેનલો અને સમાચારપત્રોથી જાણવા મળે છે.

જવાબ :

બાળકોને ઈરાદાપૂર્વક કે દુર્ઘટના સ્વરૂપે શારીરિક ઈજા પહોંચાડવી, શારીરિક શિક્ષા કે ધમકીઓ આપી કડવા વેણ કે અપશબ્દોથી જાહેરમાં તેની માનહાનિ કરવી, જાતીય સતામણી કે યોનશોષણ કરવું,  મારપીટ કરવી, કે વિવિધ પ્રકારની શારીરિક કે માનસિક અથવા બંને પ્રકારની હિંસા એ બાળ અત્યાચારો કહેવાય છે.

જવાબ :

રાષ્ટ્રના વિકાસમાં બાળકોની સુરક્ષિતતા, તેના શિક્ષણ, સંસ્કાર અને તેને પૂરી પાડેલી વિકાસની તકો પર આધાર રાખે છે. જો બાળક શિક્ષિત, રક્ષિત અને સંસ્કારોથી દીક્ષિત હશે તો તે સારો નાગરિક બની કુટુંબ, સમાજ અને રાષ્ટ્રના વિકાસમાં યોગદાન આપી શકે છે. માટેજ બાલવિકાસ અને સમાજ કલ્યાણ સાધવુ એ સામાજિક વિકાસની પૂર્વશરત છે

જવાબ :

ભારતના દરેક બાળકને જાતીય રંગ, લિંગ, અને ભાષા સાથે રાષ્ટ્રીયતા કે ધર્મના ભેદ વગર જીવન જીવવાનો જન્મ-જાત અધિકાર મળેલ છે. આ અધિકાર ની ઘોષણા સંયુક્ત રાષ્ટ્રોએ ઇ.સ. ૧૯૯૨ના તેમના અધિકારોના ઘોષણાપત્રમાં કરી હતી.

જવાબ :

ભારતના દરેક નાગરિકને બંધારણીય હક્કો "બંધારણીય ઈલાજોના" અધિકાર પ્રાપ્ત થયા છે તેને બંધારણનો આત્મા કહે છે.

જવાબ :

ગુજરાતનો નાગરિક તેના બંધારણીય હક્કો માટે અને તેના રક્ષણ માટે હાઇકોર્ટ તથા સુપ્રીમ કોર્ટમાં જઈ શકે છે.

જવાબ :

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ( યુ.એન. ) દ્વારા તેના માનવ હક્કોના ઘોષણાપત્ર ( ચાર્ટર ઓફ રાઈટ્સ ) માં તમામ વ્યક્તિઓને કોઇપણ જાતના ભેદભાવ વિના કેટલા સામાન્ય અધિકારો આપવાની ઘોષણા કરી હતી.

જવાબ :

કાયદાના સામાન્ય જ્ઞાન અને શિક્ષણથી પ્રજાજનો કાયદાનો ભંગ કરતા કે ગુનાહિત કાર્ય કરતા અટકે છે અને શિક્ષાની જોગવાઈઓથી બચી  શકે છે.

જવાબ :

આપણા દેશમાં નીચા સાક્ષરતા દરથી  પ્રજાના  રોજિંદા વ્યવહારમાં ઉપયોગી નીતિ નિયમોની જાણકારી નો અભાવ હોય છે. કાયદાઓની સમજણ ઓછી હોય છે. તેથી તેના ઉલ્લંઘન દરમિયાન તેમને કાનૂની સજા કે દંડ માંથી પસાર થવું પડે છે

જવાબ :

કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકારોએ ૬ થી ૧૪ વર્ષની ઉંમરના તમામ બાળકોને મફત અને ફરજિયાત શિક્ષણ મેળવવાનો અધિકાર સંબંધિત કાયદો ઇ.સ.૨૦૦૯માં અમલમાં મુકેલ છે.

જવાબ :

કેટલાક બાળકો ઘરેથી ભાગીને મોટા શહેરમાં જાય છે. ત્યાં આશ્રયના અભાવે પોતાનું જીવન ટકાવી રાખવાના વિકલ્પ તરીકે અને આશ્રય દાતાઓ પણ દબાણપૂર્વક બાળ મજુરી કરવાની ફરજ પાડે છે.

જવાબ :

સેવા ક્ષેત્રની કામગીરીમાં ઘરનોકર તરીકે, ચાના લારી - ગલ્લાઓ, હોટલો અને ઢાબાઓમા, ગેરેજોમાં, લારી ખેંચવામાં, અખબારો વિતરણમાં, પ્લાસ્ટિક કે ભંગાર વણવાના કામોમાં, ભીખ માંગવામાં, તથા રસ્તા પર સફાઈ જેવા કામો બાળ શ્રમિકો કરતા હોય છે.

જવાબ :

હોટલો, ફેક્ટરીઓ, બાંધકામના ક્ષેત્રોમાં, ફટાકડાના વ્યવસાયોમાં, ઈટોના ભઠ્ઠામાં, ખેત મજૂર તરીકે, પશુપાલન અને મત્સ્ય ઉદ્યોગમાં બાળ મજૂરો કામ કરે છે.

જવાબ :

૧૪ વર્ષ કે તેથી ઓછી ઉંમરના કામ કરતાં બાળકને બાળ શ્રમિક કહેવાય છે.

જવાબ :

યુનિસેફના અહેવાલ મુજબ સંગઠિત અને અસંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરતાં બાળ શ્રમિકોની સંખ્યા કુલ વસ્તીના પ્રમાણમાં વિશ્વમાં સૌથી વધુ ભારતમાં જોવા મળે છે.

જવાબ :

વિશ્વ વૃદ્ધ દિન

જવાબ :

વૃદ્ધો

જવાબ :

સંયુક્ત રાષ્ટ્રો

જવાબ :

વિશ્વવ્યાપી

જવાબ :

સરેરાશ આયુષ્યમાં વધારો

જવાબ :

૨.૭૫ કરોડ

જવાબ :

૬૭.૫ વર્ષ

જવાબ :

સંતાનો

જવાબ :

વૃદ્ધો

જવાબ :

૩૫ લાખ

જવાબ :

અરુણાચલ પ્રદેશ

જવાબ :

૫.૧૧ કરોડ

જવાબ :

૫.૨૮ કરોડ

જવાબ :

૬૩.૨વર્ષ

જવાબ :

વૈશ્વિક

જવાબ :

વ્હાઈટ કોલર

જવાબ :

બ્લ્યુકોલર

જવાબ :

પૌઢો

જવાબ :

૨૦૦૭

જવાબ :

રાજ્ય સરકાર

જવાબ :

સિનિયર સિટીઝન્સની સ્કીમ

જવાબ :

સિનિયર સિટીઝન્સની સ્કીમ

જવાબ :

૧૯૯૯

જવાબ :

પેન્શન, આર્થિક સહાય

જવાબ :

નાગરિક અધિકાર પત્ર

જવાબ :

૨૦૦૫

જવાબ :

૧૯૮૮

જવાબ :

અમદાવાદ

જવાબ :

19૬૪

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર

જવાબ :

ગુજરાત તકેદારી સેવા આયોગ

જવાબ :

બ્લેકમની શોધવા

જવાબ :

બ્લેકમની

જવાબ :

ભ્રષ્ટાચાર વિરોધી નિયમો-૧૯૯૮

જવાબ :

૨૦૦૫

જવાબ :

કોમન સર્વિસ પોર્ટલ

જવાબ :

૯૦ દિવસ

જવાબ :

૩૦ દિવસ

જવાબ :

APIO

જવાબ :

બી. પી. એલ.

જવાબ :

૫ મી ઓક્ટોબર ૨૦૦૫

જવાબ :

માહિતી અધિકાર કાયદો

જવાબ :

નર્સરીને કાયદામાં સમાવવું

જવાબ :

ભેદભાવ

જવાબ :

હા કરી શકાય

જવાબ :

પ્રવેશ સમયે કેપિટેશન ફી

જવાબ :

૨૦૦૯

જવાબ :

૧૮ ફેબ્રુઆરી

જવાબ :

૨૦૧૨

જવાબ :

બી. પી. એલ. કુટુંબો